سرطان کبد، یکی از انواع فراگیر سرطان در دنیا است. طبق آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۰، بیش از ۹۰۵ هزار نفر به دلیل سرطانکبد در سراسر جهان جان خود را از دست دادهاند. این بیماری در مواردی که به مراحل پیشرفته برسد، دارای نرخ بقای بسیار پایینی است. در کشورهای مناطق آسیایی و آفریقایی، این سرطان به عنوان یکی از سرطانهای رایجتر شناخته شده است، به خصوص در مواردی که به علت عفونت ویروسی هپاتیت B و C باشد. پونیک دارو قصد دارد تا در این مقاله، به بررسی این بیماری، علائم سرطان کبد، تشخیص سرطان کبد و مراحل درمان سرطان کبد بپردازد. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
سرطان کبد چیست؟
سـرطان کـبد یک بیماری سرطانی است که در بافتهای کبد شکل میگیرد. در بیشتر موارد، دلیل ابتلا به سرطان کبد تغییرات و اختلالات ژنتیکی و تشکیل تومور در کبد است. عوامل خطر برای بروز این سرطان شامل مصرف مواد مخدر، مصرف الکل، بیماریهای ویروسی مانند ویروس هپاتیت B و C، چاقی، دیابت، کبد چرب و بیماریهای تیروئیدی میشوند. همچنین، برخی از بیماریهای ژنتیکی نیز میتوانند به بروز سـرطان کـبد مرتبط هستند. مانند بیماری هموکروماتوز و بیماری ویلسون.
در ادامه این مقاله به بررسی علائم سرطـان کبد، تشخیص سرطان کـبد و درمان سرطان کبـد خواهیم پرداخت.
علائم سرطان کبد
در مراحل اولیه، سرطان کبد ممکن است ناشناخته باشد و بدون علائم مشخص به وجود آید. اما در مراحل پیشرفته، علائم سرطان کبد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد شکم: درد شکم یکی از علائم شایع سرطان کبد است. این درد معمولاً در ناحیه پایین سمت راست شکم و در محدوده کبد حس میشود.
- تورم شکم: تورم شکم یکی دیگر از علائم سرطانکبد است و معمولاً به دلیل افزایش حجم کبد و گاهی هم وجود آب در شکم (آسیت) رخ میدهد.
- تغییرات در رنگ پوست: در موارد شدن سموم به خون به دلیل ناتوانی کبد در تصفیه خون، تغییر رنگ پوست ممکن است رخ دهد. به عنوان مثال، پوست ممکن است زرد شود (زردی) که به علت افزایش غلظت بیلیروبین در خون است.
- خستگی و ضعف: بیماران مبتلا به سرطانکبد ممکن است از خستگی و ضعف شدید رنج ببرند، که ممکن است به دلیل عدم توانایی کبد در تصفیه سموم از خون باشد.
- تشنجهای پوستی: بیماران ممکن است تشنجهای پوستی در اطراف ناحیه کبد را تجربه کنند که به علت نفوذ سلولهای سرطانی به بافتهای پوستی است.
- سایر علائم: علائم دیگری که ممکن است در بیماران مبتلا به سرطان کبد دیده شود، شامل کاهش وزن، تهوع و استفراغ، خارش، تنگی نفس، تشنج و تب است.
این علائم ممکن است به دلیل بیماریهای دیگر نیز رخ دهند. پس قبل از نگرانی بی مورد و در صورت دارا بودن هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت آن تشخیص داده شود.
نحوه تشخیص این بیماری چگونه است؟
تشخیص سرطان کبد با استفاده از تصویربرداری (مانند سونوگرافیگ)، توموگرافی کامپیوتری (CT) و مغناطیسی، تصویربرداری (MRI)، بیوپسی کبـد و آزمایشات خونی مشخص میشود. در توضیحاتی در خصوص هر یک از این روشها به شما ارائه میدهیم.
تشخیص از طریق موارد زیر صورت میگیرد:
- آزمایش خون: بررسی آزمایش خون برای اندازهگیری سطح بیومارکرهای خاص (مانند آلفا فتوپروتئینAFP)، که ممکن است در بیماران مبتلا به سرطـان کبد بالا باشد به تشخیص این بیماری کمک میکند.
- ام آر آی: ام آر آی (MRI) یک روش تصویربرداری است که به کمک آن میتوان تصاویر دقیقی از کبد و سایر بافتهای نزدیک آن به دست آورد. با استفاده از ام آر آی، میتوان اندازه، شکل، موقعیت و مشخصات تومورهای کبدی را بررسی کرد و به تشخیص سرطان کبد کمک کرد.
- سونوگرافی: سونوگرافی نیز یک روش تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی، تصاویر کبد و ناحیه اطراف آن را نشان میدهد. این روش میتواند به تشخیص سرطان کبد کمک کند و در بررسی تغییرات در اندازه و شکل کبد نیز مفید است.
- بیوپسی: بیوپسی کبد یک روش جمع آوری نمونه بافت از کبد است. این نمونه بافت سپس تحت آزمایشات مختلفی قرار میگیرد، از جمله بررسی تحت میکروسکوپ و بررسی ژنتیکی، تا به تشخیص سرطان کبد کمک کند. این روش به عنوان یک روش تشخیص نهایی در نظر گرفته میشود و به دلیل خطراتی که ممکن است در پی داشته باشد، معمولاً در مواردی که روشهای تصویربرداری و آزمایش خون قابل اعتماد هستند، استفاده نمیشود.
- CT: کارسینومبر تاندر (CT) نیز یک روش تصویربرداری است که با استفاده از اشعه X، تصاویر دقیقی از کبد و بافتهای نزدیک آن را نشان میدهد. این روشمیتواند به تشخیص سرطان کبد کمک کند و در بررسی تغییرات در اندازه و شکل کبد مفید است.
لازم به ذکر است که برای تشخیص این بیماری، ممکن است چندین روش تصویربرداری و آزمایش خون مورد استفاده قرار گیرد تا تشخیص نهایی داده شود. همچنین، در مواردی که شک درستی درباره تشخیص وجود دارد، پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص، بیوپسی کبد را توصیه کند.
دلایل ابتلا به سرطان کبد
همانطور که پیشتر به آن اشاره کردیم، سـرطانکبـد نوعی سرطان است که در بافت کبد شروع میشود. ابتلا به سـرطان کبد میتواند به دلیل چندین علت به وجود آید، از جمله:
- افزایش مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل میتواند سبب آسیب به سلولهای کبد شود و در نتیجه، خطر ابتلا به سرطان کبـد را افزایش دهد.
- ابتلا به عفونت هپاتیتی: عفونت با ویروس هپاتیت B و C باعث شده که شانس ابتلا به سرطان کبد بیشتر شود.
- سابقه بیماری: بیماریهایی مانند سیروز و چربی میتوانند باعث صدمه رساندن به بافت کبد شوند.
- مصرف مواد مخدر: مصرف بیش از حد مواد مخدر مانند هروئین و کوکائین میتواند باعث آسیب به کبد شود و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
- ژنتیک: عوامل ژنتیکی همچنین میتوانند نقشی در ابتلا به سرطانکبد داشته باشند. برخی از موارد ارثی که با سرطانکبد مرتبط هستند، مانند بیماری هموفیلی، میتوانند خطر ابتلا به این مریضی را افزایش دهند.
- عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و مواد شیمیایی میتوانند باعث ایجاد آسیب در کبد شوند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
به طور کلی، ابتلا به سرطانکبد میتواند به دلیل چندین علت مختلف به وجود آید. برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری، میتوانید به سلامت کبد خود توجه کنید، از مصرف الکل خودداری کنید، برای کنترل ویروس هپاتیت خود، به پزشک خود مراجعه کنید، و سعی کنید از مصرف مواد مخدر و مواد شیمیایی صنعتی خودداری کنید.
درمان سرطان کبد
درمان سرطان کبد بستگی به مرحله بیماری، اندازه و موقعیت تومور، وضعیت عمومی بیمار و سلامت کلی او دارد. پزشک شما میتواند با توجه به شدت و مرحله بیماری، از یک یا ترکیبی از روشهای زیر استفاده کند.
- جراحی: در برخی موارد، جراحی ممکن است به عنوان راهکار اصلی برای درمان این بیماری استفاده شود. در این روش، تومور و بخشی از بافت کبدی که مبتلا به سرطان است، برداشته میشود.
- ترمیم حرارتی (آبسوزاندگی): در این روش، با استفاده از امواج رادیویی، لیزر یا حرارت، تومور با بهدف از بین برده میشود. این روش معمولاً برای درمان تومورهای کوچک و محدود به یک ناحیه مشخص از کبد استفاده میشود.
- برشیابی: در این روش، تزریق مواد شیمیایی به رگهای خونی کبد صورت میگیرد تا تومور را از تغذیه خود بازدارد.
- شیمی درمانی: درمان شیمی درمانی شامل استفاده از داروهای شیمی درمانی است که به سلولهای سرطانی صدمه میزنند. این روش معمولاً برای درمان این سرطان در مراحل پیشرفته استفاده میشود.
- ترکیبی از روشهای مختلف: در بعضی موارد، ترکیبی از روشهای جراحی، آبسوزاندگی، شیمی درمانی و برشیابی به عنوان درمان کامل سرطان کبد استفاده میشود.
لطفا توجه داشته باشید که درمان سـرطان کـبد بستگی به مرحله بیماری، موقعیت تومور، وضعیت عمومی بیمار و دیگر عوامل مرتبط با بیماری دارد. بهتر است با پزشک خود درباره روشهای درمانی مختلف صحبت کنید تا بهترین روش درمانی برای شما مشخص شود.
آخرین مراحل بیماری
در مراحل پیشرفته این بیماری، سلولهای سرطانی به سایر بافتها و اعضا از طریق سیستم لنفاوی و خونی شیوع مییابند (متاستاز میدهد). در این مراحل، نرخ بقا بسیار پایین است و درمان این بیماری به ندرت موفقیت آمیز است.
مراحل آخر سرطـان کبد عبارتند از:
- مرحله ۳: در این مرحله، تومور سرطانی به لوزالمعده یا روده بزرگ یا سایر بخشهای نزدیک کبـد گسترش مییابد، اما هنوز به سایر اعضا و اندامها شیوع نیافته است.
- مرحله ۴: در این مرحله، سرطان کـبد به سایر اعضا و اندامهای بدن شیوع پیدا میکند. ممکن است به ریهها، استخوانها، مغز و سایر بخشهای بدن گسترش یابد. در این مرحله، درمان این سرطان معمولاً به منظور کنترل علائم و تسکین درد و عوارض دیگر به کار میرود.
