همه چیز در مورد کم خونی: تشخیص، دلایل و درمان

کم خونی، یکی از مشکلات شایع بین مردم سراسر جهان خصوصا زنان است. اما کم خونی دقیقا چیست؟ به چه دلیلی به وجود می‌آید؟ چه علائمی برای کم خونی وجود دارد؟ راهکار درمان کم خونی چیست؟ با پونیک دارو همراه باشید تا به تمامی این سوالات پاسخ دهیم.

کم خونی چیست؟

کم خونی یا anemia، به علت کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون یا کاهش سطح هموگلوبین (پروتئینی که در سلول‌های قرمز خون وجود دارد و به انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن کمک می‌کند) در خون، اتفاق می‌افتد.

این وضعیت می‌تواند ناشی از علل مختلفی باشد و ممکن است به دلیل مشکلات موقتی (مانند عادت ماهیانه) و یا مشکلات جدی به وجود آمده باشد. اما لازم نیست تا از همین ابتدا بترسید و نگران باشید. تا انتهای این مقاله و بررسی علائم و دلایل کم خونی با ما همراه باشید تا نتیجه گیری دقیق‌تری از شرایط خود پیدا کنید.

دلایل کم خونی چیست؟

کم خونی ممکن است به دلایل مختلفی به وجود آمده باشد. در ادامه، به بررسی تعدادی از این دلایل خواهیم پرداخت.

۱- فقر آهن

کمبود آهن در بدن می‌تواند باعث کاهش تولید سلول‌های قرمز خون شود. این مشکل معمولا به دلیل تغذیه ناکافی آهن، خونریزی مزمن (مانند خونریزی دستگاه گوارش) یا جذب ناکافی آهن توسط بدن رخ می‌دهد.

برای جلوگیری از کاهش آهن خون، بهتر است تغذیه‌ای غنی از مواد حاوی آهن داشته باشید. گوشت قرمز، تخم مرغ، گردو و سایر مغزیجات، بهترین منبع طبیعی آهن برای بد هستند. همچنین در صورتی که فقط آهن شما شدید باشد، باید با تجویز پزشک از قرص آهن استفاده کنید. 

۲- کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک

کمبود این ویتامین‌ها می‌تواند تولید سلول‌های قرمز خون را تحت تأثیر قرار دهد. علل معمول کمبود ویتامین ب ۱۲ شامل مشکلات جذب این ویتامین‌ها در دستگاه گوارش، استفاده از برخی داروها و کمبود مصرف ویتامین‌های مورد نیاز از طریق غذا می‌باشد.

ویتامین B12 معمولا در مواد غذایی حیوانی وجود دارد و در مواد غذایی گیاهی به صورت طبیعی یافت نمی‌شود. به همین دلیل است که بسیاری از افراد گیاه‌خوار با مشکل کم خونی و فقط آهن مواجه هستند.

محصولاتی مانند گوشت قرمز (گوشت گاو و گوساله) و گوشت مرغ و ماهی (مانند ماهی قزل آلا) منابع قابل توجهی از ویتامین B12 را در خود جای داده‌اند. همچنین، محصولات لبنی مثل شیر، پنیر و ماست نیز مقدار کمی ویتامین B12 دارند.

۳- کم خونی در بارداری

کم خونی در دوران بارداری نسبتا رایج است و معمولا به عنوان کمبود آهن نیز شناخته می‌شود. در دوران بارداری، حجم خون بدن زن افزایش می‌یابد تا بتواند نیازهای بارداری را برطرف کند. اما تولید سلول‌های قرمز خون نمی‌تواند در همان میزان با افزایش حجم خون همراه باشد، که ممکن است منجر به کمبود آهن و کم خونی شود.

از سویی دیگر، رژیم غذایی نامناسب نیز می‌تواند به کم خونی بارداری منجر شود. مصرف میزان کافی از مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، حبوبات، سبزیجات تیره رنگ (مانند اسفناج) می‌تواند در رفع این مشکل کمک کننده باشد.

۴- مشکلات گوارشی

در بسیاری از مواقع، وجود یک مشکل در بخش گوارش منجر به عدم جذب آهن در بدن می‌شود. در چنین شرایطی، شما علارغم مصرف میزان مناسبی از گوشت و سایر مواد حاوی آهن، شما با تغییری در بیماری کم خونی خود مواجه نمی‌شوید.

۵- بیماری‌های مزمن

در بیش از ۸۰ درصد مواقع، دلیل کم خونی یکی از دو علتی است که در بالا به آن اشاره کردیم. اما در موارد نادرتری، کم خونی ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند بیماری‌های مزمن به وجود بیاید.

برخی بیماری‌ها مانند سرطان، بیماری‌های کلیوی، قلبی و آلودگی خون می‌توانند به کمبود سلول‌های قرمز خون و در نهایت کم خونی منجر شوند.

۶- عوامل ژنتیکی

برخی از اختلالات ژنتیکی هم می‌توانند باعث کاهش تولید سلول‌های قرمز خون شوند. به عنوان مثال، هموگلوبینوپاتی یا کم‌خونی داسی‌شکل، نمونه‌هایی از اختلالات ژنتیکی هستند که باعث کم خونی خواهند شد.

علائم کم خونی چیست؟

علائم بیماری کم خونی می‌تواند در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت باشد. این موضوع به میزان و شدت کمبود خون و عوامل اساسی کم خونی بستگی زیادی دارد. تعدادی از علائم کم خونی شامل موارد زیر است.

خستگی و ضعف عمومی

احساس خستگی شدید و کاهش انرژی و قدرت فعالیت جسمانی معمولا نشانه‌هایی از کم خونی هستند. دلیل این امر این است که آهن نقشی حیاتی در تولید هموگلوبین دارد. در صورت کمبود آهن، تولید سلول‌های قرمز خون کاهش می‌یابد و نتیجه آن کمبود اکسیژن در بدن است که منجر به خستگی و ضعف عمومی می‌شود.

ضایعات پوستی

اگر به بیماری کم خونی مبتلا باشید یا کسی را در اطراف خود بشناسید که با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند، چند علامت واضح را در بین آن‌ها خواهید دید. پوست خشک، رنگ پریده، لب‌های خشک و ترک ترک شده و زیر چشم‌هایی گود، نمونه‌هایی از علائم پوستی کم خونی است.

ضعف تنفسی

افراد مبتلا به کم خونی ممکن است احساس ضعف تنفسی، سرفه و تنگی نفس در فعالیت‌های روزمره داشته باشند. البته این مشکل نادرتر از سایر علائم کم خونی است. دلیل بروز مشکلات تنفسی در هنگام کم خونی، کاهش حجم اکسیژن خون است.

سردرد و سرگیجه

سردرد مزمن، سرگیجه و احساس سرشاری می‌توانند علائم کم خونی باشند. سرگیجه در کم خونی معمولاً به عنوان یکی از علائم اختصاصی آنمی شناخته می‌شود. سرگیجه می‌تواند به صورت حسی (حس تاریک شدن چشمان، حس راه رفتن در هوا) یا حرکتی (احساس گردش، چرخش، لرزش) تجربه شود.

تپش قلب

ضربان قلب سریع‌تر از حالت طبیعی (تاکی‌کاردی) و احساس تپش قلب معمولاً ناشی از کم خونی است. در صورت تجربه مداوم تپش قلب نامنظم و با توجه به وجود دیگر علائم کم خونی، مهم است به پزشک خود مراجعه کنید. 

کاهش شدت تمرکز و مشکلات حافظه

کمبود آهن می‌تواند تمرکز و حافظه را تحت تأثیر قرار دهد. کم خونی، تولید نوروترانسمیترها (مواد شیمیایی مغزی که در انتقال اطلاعات بین سلول‌های عصبی نقش دارند) را تحت تأثیر قرار می‌دهد و فعالیت عصبی را تخریب می‌کند. این مسائل می‌توانند باعث کاهش تمرکز، حافظه ضعیف و کاهش قدرت تصمیم‌گیری شوند.

علائم دیگر

علائم دیگری نیز برای کم خونی و فقر آهن در نظر گرفته شده است. علائمی مانند:

• ضعف در مو و ناخن‌ها
• به وجود آمدن زخم‌های دهان و لثه‌ها
• کاهش وزن (قطعی نیست)
• درد قفسه سینه
• سرد بودن مداوم دست‌ها و پاها

کم خونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص کم خونی، تنها از طریق علائمی که به آن‌ها اشاره کردیم امکان پذیر نیست. شما باید برای تشخیص کم خونی خود به پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید. پزشک در این شرایط، شما را ملزم به انجام تعدادی آزمایش خون خواهد کرد. در این آزمایش میزان CBC (شمارش کامل خون)، تعداد رتیکولوسیت‌ها، هموگلوبین، فریتین، اسید فولیک و.. مورد بررسی قرار خواهد گرفت. 

پس از انجام آزمایش و دریافت نتیجه، پزشک سابقه خانوادگی شما نیز مورد بررسی قرار خواهد داد. برای مثال، اینکه بین اقوام درجه یک خود، کسی را داشتید که بیماری کم خونی مبتلا باشد یا نه و یا اینکه رژیم غذایی شما شامل چه نوع غذاهایی است.

درمان کم خونی

همانطور که در بالا نیز به این موضوع اشاره کردیم، کم خونی می‌تواند به دلایل متفاوتی به وجود آمده باشد. به همین دلیل، درمان آن نیز باید با توجه به دلیلش صورت بگیرد. ما در ادامه این مقاله که توسط پونیک دارو تهیه شده است، شما را با راهکارهای درمان کم خونی آشنا خواهیم کرد.

مصرف مواد غذایی حاوی آهن

مصرف مواد غذایی غنی از آهن می‌تواند به بهبود و درمان کم خونی کمک کند. غذاهایی مانند گوشت قرمز، جوانه‌ها، نخود و لوبیا، سویا، ماهی، آفتابگردان، حبوبات، اسفناج، آجیل و مغزیجات، تخم‌مرغ و میوه‌های خشک می‌توانند منابع خوبی از آهن باشند.

سایر مواد غذایی حاوی آهن شامل موارد زیر است:

• موز
• خرما
• مویز
• کنجد
• عسل
• زیتون
• ذرت
• سویا

مصرف ژل رویال

تاثیر ژل رویال بر روی کم خونی، سال‌هاست که در مجامع علمی به اثبات رسیده و به همین علت، بسیاری از پزشکان برای درمان کم خونی به تجویز این ماده حیات بخش می‌پردازند.

یکی از دلایل تاثیر ژل رویال روی کم خونی ، وجود ویتامین ب۱۲ درون ژل رویال است. قرار گرفتن این ویتامین در کنار دیگر ویتامین‌ها و مواد معدنی (مثل آهن)، قابلیت درمان کم خونی را افزایش می دهد.